ขนาดเหล็กฉาก มาตรฐาน มอก. รู้จักประเภท การใช้งาน และตารางขนาด

เหล็กฉาก เหล็กที่เป็นส่วนประกอบหลักสำคัญในงานโครงสร้าง หรือที่เรียกกันในภาษาอังกฤษว่า Angle Bar นั้น ถือเป็นหนึ่งในเหล็กรูปพรรณ (Structural Steel) ที่คุ้นเคยและถูกนำไปใช้งานอย่างกว้างขวางที่สุดชนิดหนึ่ง ด้วยรูปทรงหน้าตัดที่เป็นเอกลักษณ์คือรูปตัว L ซึ่งเกิดจากการพับหรือรีดโลหะให้มีปีกสองด้านตั้งฉากกัน ทำให้มีคุณสมบัติเชิงกลที่สามารถรับแรงได้ในระดับหนึ่ง และเหมาะกับการนำไปใช้เป็นส่วนประกอบในงานที่หลากหลาย เรียกได้ว่าแทบทุกส่วนของงานก่อสร้างจะมี เหล็กฉาก เป็นหนึ่งในส่วนสำคัญเลยก็ว่าได้ อย่างเช่น งานก่อสร้างโครงหลังคา เสาโกดัง เสาส่งไฟฟ้า และวิทยุ เป็นต้น วันนี้ KTM Metal จะพาไปทำความรู้จักกับเหล็กฉากโดยระเอียดกันมีแบบไหนบ้างที่เคยเห็น 

ความนิยมของเหล็กฉากนั้นมาจากหลายปัจจัย ไม่ว่าจะเป็นความง่ายในการนำไปใช้งาน การตัดต่อ การเชื่อมประกอบที่ไม่ซับซ้อน ความแข็งแรงที่เพียงพอสำหรับงานหลายประเภทเมื่อเทียบกับน้ำหนักและราคา รวมถึงความสามารถในการนำไปประยุกต์ใช้ในรูปแบบที่หลากหลาย ตั้งแต่งานโครงสร้างขนาดใหญ่ไปจนถึงงานตกแต่งหรืองาน DIY ขนาดเล็ก

ประเภทของเหล็กฉาก

เหล็กฉากที่คุ้นหน้าคุ้นตากันจะมีสองด้านที่เท่ากัน หรือที่เรียกว่า เหล็กฉากด้านเท่า ซึ่งเป็นประเภทที่พบเห็นได้บ่อยที่สุด โดยขนาดตามมาตรฐานนั่นจะมีความกว้างอยู่ระหว่าง 1-6 นิ้ว และมีความหนาอยู่ระหว่าง 3 มิลลิเมตร - 35 มิลลิเมตร และมีความยาวมาตรฐานอยู่ที่ 6 เมตร อีกทั้งประเภทของเหล็กฉาก ยังสามารถแบ่งได้โดย ลักษณะ การใช้งาน และมาตรฐานที่ใช้ ดังนี้

• เหล็กฉากด้านไม่เท่า : เหล็กฉากที่มีด้านทั้งสองด้านไม่เท่ากัน เช่น ขนาด 75x50 มม., 100x75 มม., หรือ 125x75 มม. เป็นต้น นิยมใช้ในการประกอบสะพาน เสาส่งสัญญาณ เครื่องจักรขนส่ง โรงงานอุตสาหกรรม เป็นต้น การเลือกใช้เหล็กฉากประเภทนี้มักเกิดจากข้อกำหนดด้านการออกแบบทางวิศวกรรม ที่ต้องการคุณสมบัติการรับแรงในแต่ละแกนที่แตกต่างกัน หรือมีข้อจำกัดด้านพื้นที่ติดตั้งที่ไม่สามารถใช้เหล็กฉากด้านเท่าได้พอดี

• เหล็กฉากเจาะรู : เหล็กฉากที่ผลิตจากเหล็กแผ่นรีดร้อน หรือเหล็กแผ่นรีดเย็น และนำไปขึ้นรูปตัว L มุมเหล็กฉาก 90 องศา มีรูเจาะตลอดแนวความยาว ซึ่งอาจเป็นรูวงกลม หรือรูแบบช่องยาว (Slot) เพื่อให้สามารถปรับระยะการยึดได้ นิยมใช้ในงานชั้นวางของ ชั้นวางสินค้า ชั้นวางเอกสาร โครงสร้างเบาที่ไม่ต้องรับน้ำหนักมากนัก หรืองาน DIY ที่ต้องการความสะดวกในการประกอบโดยใช้สกรูและน็อตโดยไม่ต้องทำการเชื่อม

• เหล็กฉากพับ : เหล็กแผ่นรีดร้อน หรือรีดเย็น มาพับด้วยวิธีต่างๆ โดยใช้เครื่องพับ พับที่ 90 องศา แต่ความมนมากหรือน้อยของมุมฉากนั้นจะขึ้นอยู่กับความหนาของเหล็กที่นำมาพับ ยิ่งหนาตัวมุมก็จะมีความโค้งมน (เรียกว่า รัศมีความโค้ง หรือ Bending Radius) นิยมใช้ในการทำชั้นวางของ รถเข็นของบันได ถักงานโครงสร้าง เป็นต้น นอกจากนี้ยังใช้ในงานตกแต่ง ทำขอบ ทำคิ้ว หรือเป็นส่วนประกอบที่ไม่ได้รับแรงโดยตรง เนื่องจากกระบวนการพับอาจทำให้คุณสมบัติทางกลแตกต่างจากเหล็กฉากรีดร้อน

• เหล็กฉากขนาดใหญ่ : ผลิตจากเหล็กรูปพรรณรีดร้อน มีลักษณะเป็นรูปตัว L มีด้านเท่ากันสองด้าน หรืออาจเป็นด้านไม่เท่าก็ได้ แต่เน้นที่ขนาดใหญ่เป็นพิเศษ ได้รับมาตรฐานจาก มอก.1227-2558 ซึ่งเป็นมาตรฐานบังคับสำหรับเหล็กโครงสร้างรูปพรรณรีดร้อนในประเทศไทย เพื่อรับประกันคุณภาพ มิติ และส่วนประกอบทางเคมี มีขนาดที่ใหญ่ใช้งานเฉพาะด้าน อย่างการทำเป็นส่วนประกอบของโครงสร้างงานเหล็ก ทำเสาโครงสร้าง โครงสร้างสะพาน โครงสร้างป้ายขนาดใหญ่ หรือโครงสร้างหลักอื่นๆ ที่ต้องการความสามารถในการรับน้ำหนักสูง

นอกจากนี้ ยังอาจมีการแบ่งประเภทเหล็กฉากตามกรรมวิธีการผลิต เช่น เหล็กฉากรีดร้อน (Hot Rolled Angle) ซึ่งผลิตจากเหล็กแท่ง (Billet) ที่ให้ความร้อนสูงแล้วรีดขึ้นรูป ทำให้มีผิวที่ค่อนข้างหยาบและมีขอบมนเล็กน้อย นิยมใช้ในงานโครงสร้างทั่วไป และเหล็กฉากรีดเย็น (Cold Rolled Angle) ซึ่งมักผลิตจากการพับเหล็กแผ่นรีดเย็น ทำให้ได้ผิวที่เรียบกว่า มุมคมกว่า และมีขนาดที่แม่นยำกว่า แต่มักใช้ในงานที่ไม่ต้องรับแรงมากนัก เช่น งานตกแต่งหรืองานเฟอร์นิเจอร์

เกรด หรือชั้นคุณภาพที่นิยมใช้ในเหล็กฉาก

เหล็กฉาก แบ่งตามความต้านทานแรงดึงน้อยที่สุด ดังนี้ (อ้างอิงกับมาตรฐานสากล JIS)

• SS400, SS540: คือ เหล็กฉากที่มีความต้านทานแรงดึงน้อยที่สุด 400MPa และ 540MPa ตามลำดับ โดยเกรด SS400 เป็นเกรดที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลายที่สุดในงานก่อสร้างและโครงสร้างทั่วไปในประเทศไทย เนื่องจากมีความแข็งแรงเพียงพอ มีความเหนียวดี สามารถเชื่อมประกอบได้ง่าย และมีราคาที่เข้าถึงได้ มีธาตุฟอสฟอรัส (P) กำมะถัน (S) ระดับต่ำ ทำให้เหล็กมีความเปราะต่ำ และความเหนียวเพิ่มขึ้น ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงในการแตกร้าวเมื่อนำไปใช้งานหรือเชื่อมประกอบ
• SM400: คือ เหล็กฉากที่มีความต้านทานแรงดึงน้อยที่สุด 400MPa (เทียบเท่ากับ SS400) แต่มีความแตกต่างในเรื่องการควบคุมส่วนผสมทางเคมีที่เข้มงวดกว่า โดยเฉพาะปริมาณคาร์บอน (C) และธาตุอื่นๆ เพื่อให้โอกาสแตกร้าวจากรอยเชื่อมมีน้อยลง (Improved Weldability) มีความเหนียว และทนทานต่อแรงกระแทกได้ดี อีกทั้งยังมีความเหนียวและความทนทานต่อแรงกระแทกได้ดีกว่า SS400

การเลือกใช้ชั้นคุณภาพหรือเกรดของเหล็กฉาก ควรพิจารณาจากข้อกำหนดในการออกแบบทางวิศวกรรมเป็นหลัก เพื่อให้มั่นใจว่าโครงสร้างมีความปลอดภัยและสามารถรับน้ำหนักตามที่คำนวณไว้ได้อย่างเหมาะสม

ขนาดที่นิยมใช้งาน

เหล็กฉากนั่น เป็นเหล็กที่มีความหลากหลายของขนาดค่อนข้างมาก แต่ขนาดที่นิยมใช้งานกันก็คือ

เหล็ก ฉาก 1 นิ้ว, เหล็ก ฉาก 1.5 นิ้ว, เหล็ก ฉาก 2 นิ้ว, เหล็ก ฉาก 3 นิ้ว, เหล็ก ฉาก 4 นิ้ว

ทั้งนี้ก็ยังมีขนาดอื่นๆ ของเหล็กฉาก ดังนี้

• เหล็กฉาก ขนาด 25x25x3 มม. น้ำหนัก 6.72 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 25x25x5 มม. น้ำหนัก 10.6 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 30x30x3 มม. น้ำหนัก 8.16 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 30x30x5 มม. น้ำหนัก 13.1 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 40x40x3 มม. น้ำหนัก 10.98 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 40x40x6 มม. น้ำหนัก 21.12 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 45x45x4 มม. น้ำหนัก 16.44 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 45x45x5 มม. น้ำหนัก 20.28 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 50x50x3 มม. น้ำหนัก 13.98 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 50x50x6 มม. น้ำหนัก 26.58 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 60x60x4 มม. น้ำหนัก 22.08 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 60x60x5 มม. น้ำหนัก 27.3 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 65x65x5 มม. น้ำหนัก 30 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 65x65x8 มม. น้ำหนัก 45.96 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 75x75x6 มม. น้ำหนัก 41.1 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 75x75x12 มม. น้ำหนัก 78 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 80x80x6 มม. น้ำหนัก 43.9 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 90x90x6 มม. น้ำหนัก 49.68 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 90x90x12 มม. น้ำหนัก 95 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 100x100x7 มม. น้ำหนัก 64.2 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 100x100x13 มม. น้ำหนัก 115 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 120x120x8 มม. น้ำหนัก 88.6 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 125x125x10 มม. น้ำหนัก 115 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 125x125x12 มม. น้ำหนัก 136 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 130x130x9 มม. น้ำหนัก 107.4 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 130x130x15 มม. น้ำหนัก 172.8 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 150x150x10 มม. น้ำหนัก 137 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 150x150x19 มม. น้ำหนัก 251.4 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 175x175x12 มม. น้ำหนัก 191 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 175x175x15 มม. น้ำหนัก 236.4 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 200x200x15 มม. น้ำหนัก 272 กก./เส้น
• เหล็กฉาก ขนาด 200x200x25 มม. น้ำหนัก 441.6 กก./เส้น

(หมายเหตุ: น้ำหนักที่แสดงเป็นค่าทางทฤษฎีโดยประมาณ อาจมีความคลาดเคลื่อนจากน้ำหนักจริงเล็กน้อย ขึ้นอยู่กับค่าความคลาดเคลื่อน ที่ยอมรับได้ตามมาตรฐาน มอก. และความหนาแน่นของเนื้อเหล็กในแต่ละล็อตการผลิต)

อย่างไรก็ตาม เหล็กฉากมีหลายขนาดให้เลือกมากมายก็จริง แต่ขนาดที่นิยมใช้งานกันอย่างแพร่หลาย ได้แก่ เหล็กฉาก 1 นิ้ว, เหล็กฉาก 1.5 นิ้ว, เหล็กฉาก  2 นิ้ว, เหล็กฉาก  3 นิ้ว และเหล็กฉาก  4 นิ้ว สำหรับขนาด 1 นิ้ว และ 2 นิ้ว มีรายละเอียดดังนี้:  

เหล็กฉาก 1 นิ้ว (ประมาณ 25x25 มม.)

เหล็กฉากขนาด 1 นิ้ว เป็นหนึ่งในขนาดที่นิยมใช้งานกันทั่วไป ในเอกสารมีการระบุขนาดเทียบเคียงในหน่วยมิลลิเมตร คือ 25x25 มม. พร้อมรายละเอียดความหนาและน้ำหนักดังนี้:  

• เหล็กฉาก ขนาด 25x25x3 มม.: น้ำหนักประมาณ 6.72 กก./เส้น  
• เหล็กฉาก ขนาด 25x25x5 มม.: น้ำหนักประมาณ 10.6 กก./เส้น  

เหล็กฉาก 2 นิ้ว (ประมาณ 50x50 มม.)

เหล็กฉากขนาด 2 นิ้ว ก็เป็นอีกขนาดที่นิยมใช้งาน ขนาดเทียบเคียงในหน่วยมิลลิเมตรที่ระบุในเอกสารคือ 50x50 มม. โดยมีรายละเอียดความหนาและน้ำหนักดังนี้:  

• เหล็กฉาก ขนาด 50x50x3 มม.: น้ำหนักประมาณ 13.98 กก./เส้น  
• เหล็กฉาก ขนาด 50x50x4 มม.: น้ำหนักประมาณ 18.42 กก./เส้น  
• เหล็กฉาก ขนาด 50x50x5 มม.: น้ำหนักประมาณ 22.8 กก./เส้น  
• เหล็กฉาก ขนาด 50x50x6 มม.: น้ำหนักประมาณ 26.58 กก./เส้น  

(หมายเหตุ: น้ำหนักที่แสดงเป็นค่าทางทฤษฎีโดยประมาณ และอาจมีความคลาดเคลื่อนจากน้ำหนักจริงเล็กน้อย )

หากอยากดูขนาดทั้งหมดของ เหล็กฉาก สามารถเข้าไปดูได้ที่ลิงก์นี้ ขนาดเหล็กฉาก หรือติดต่อสอบถามกับทาง KTM Metal โดยตรงเพื่อขอข้อมูลล่าสุดและตรวจสอบสต็อกสินค้า

ตารางขนาดเหล็กฉาก

ข้อควรพิจารณาในการเลือกซื้อและใช้งานเหล็กฉาก

• มาตรฐาน: สำหรับงานโครงสร้าง ควรเลือกเหล็กฉากที่ได้รับมาตรฐาน มอก. 1227-2558 เพื่อความมั่นใจในคุณภาพและคุณสมบัติทางกล
• การคำนวณ: การเลือกขนาดและความหนา ควรผ่านการคำนวณทางวิศวกรรม เพื่อให้โครงสร้างสามารถรับน้ำหนักและแรงต่างๆ ได้อย่างปลอดภัย
• การป้องกันสนิม: เหล็กฉากที่ไม่ได้ชุบสังกะสี ควรมีการป้องกันสนิมด้วยการทาสีรองพื้นกันสนิมและสีทับหน้า โดยเฉพาะส่วนที่อยู่ภายนอกอาคารหรือสัมผัสความชื้น
• การจัดเก็บ: ควรจัดเก็บเหล็กฉากในที่แห้ง มีอากาศถ่ายเท ไม่สัมผัสพื้นดินโดยตรง เพื่อลดโอกาสการเกิดสนิม
• แหล่งที่มา: เลือกซื้อจากผู้จำหน่ายที่น่าเชื่อถือ สามารถให้ข้อมูลและคำแนะนำที่ถูกต้องได้

สั่งซื้อ เหล็กฉาก หรือปรึกษาได้ที่ KTM Metal ศูนย์รวมเหล็กทุกชนิด น่าเชื่อถือด้วยบริการยาวนานกว่า 30 ปี ยินดีให้บริการ พร้อมนำส่งถึงที่หมายภายใน 1-2 วัน สามารถสอบถามตรวจสอบรายละเอียดได้ที่ 

• โทรศัพท์ : 02-323-9307, 02-323-9308
• แฟกซ์ : 02-323-9309
• อีเมล : info@ktmmetal.com
• ไลน์ : @ktmmetal